Allerheiligen en Allerzielen: de geschiedenis van een feestdag

Allerheiligen en Allerzielen staan aan het begin van de maand november. Op de eerste plaats omdat dan ook de natuur afsterft. In vele streken ziet men de hele maand november als een tijd waarin de dood centraal staat. Men zag het als een soort “liturgische herfst” die samenviel met de oogsttijd. Juist die oogsttijd herinnert aan de gelijkenissen van Jezus, waarin Gods oproep aan het einde der tijden herhaaldelijk wordt vergeleken met een oogst. En is ieders persoonlijke dood niet een soort van oproep aan het einde der tijden?

Toch hebben beide feestdagen niet altijd in deze tijd van het kerkelijk jaar gestaan.

Allerheiligen

In de oosterse kerk kende men in de eerste eeuwen het gebruik om op één bepaalde dag alle martelaren te vieren. Hun aantal was zo hoog geworden dat men ze niet meer elk persoonlijk kon vieren. Er is zo’n feest bekend uit de kerk van Edessa in het jaar 519: het viel op 13 mei. In de oostsyrische kerk viel het op de vrijdag na Pasen. Johannes Chrysostomus besloot de liturgische paaskring met het feest van Allerheiligen op de eerste zondag na Pinksteren (daar staat nu bij ons het feest van de H. Drie-eenheid).

In het westen kan men alle drie de data terugvinden voor dit feest. De belangrijkste dag schijnt lange tijd toch 13 mei geweest te zijn. Dat kwam mede door het toeval dat op die dag te Rome de kerkwijding plaats had gevonden van het Pantheon. Dit gebouw was een overblijfsel uit de heidense Romeinse tijd; het was gebouwd ter ere van alle goden. De christenen maakten er na de val van het Romeinse Rijk een kerk van ter ere van alle heilige martelaren; zij waren immers juist het slachtoffer geworden van die Romeinse goden. Welnu, de inwijding van het Pantheon had plaats gevonden op 13 mei.

Het zijn de Ierse monniken geweest die de dag der overledenen vierden op 1 november. Geen wonder, want zij leefden zeer intens naar het ritme van de natuur. Op aandringen van koning Lodewijk de Vrome heeft paus Gregorius IV in 844 het feest van Allerheiligen verplaatst van 13 mei naar 1 november.

Allerzielen

Ook de gedachtenis van Allerzielen schijnt voor het eerst in het oosten gevierd te zijn, en wel op de zaterdag voorafgaand aan de vasten. In het westen vonden we er de sporen van in de abdij van Fulda: daar werden elke maand de overledenen herdacht in een eigen liturgisch kader. Het kreeg zijn verspreiding onder invloed van de kloosterhervormingen van Cluny. Vooral abt Odilo van Cluny († 1049) schijnt zich hiervoor sterk gemaakt te hebben. Volgens sommigen was deze verbreiding veeleer te danken aan de Luikse bisschop Notger († 1008). Hoe dan ook, alle nieuwe kloosterordes, die in de loop van de Middeleeuwen ontstonden, zoals de cisterciënzers, premonstratenzers en kartuizers namen het feest op in hun liturgische kalender.

Quentin (ook Quinctius of Quintinus) van St-Quentin (ook van Amiens)

Feestdag: 31 oktober.

Behalve zijn naam en de plaats die naar hem is genoemd is er over hem bijzonder weinig met zekerheid bekend. Volgens de overlevering was hij een zoon van een Romeins senator, die naar men zegt Zeno heette. Rond 245 werd hij tezamen met Sint Lucianus van Beauvais († ca 290; feest 8 januari) vanuit Rome naar het noordelijke Gallië gezonden om er het evangelie te verkondigen. Dat deed hij in de streek rond de Noord-Franse stad Amiens. Uiteindelijk zou hij tezamen met twee diakens de marteldood zijn gestorven op een plek langs de rivier de Somme. Zijn lijk werd in de rivier gegooid.

Liefst vijftig jaar later werd aan een blinde vrouw, die volgens de overlevering Eugenia heette, geopenbaard waar zijn lichaam zich bevond. Zij vond het inderdaad, nog altijd drijvend op het water, nog volkomen gaaf. Zij bouwde er een gedachteniskapel. Pelgrims stroomden toe. Daaruit groeide het huidige stadje St-Quentin. In 645 werden zijn relieken verheven door Sint Eligius van Noyon († 660; feest 1 december). Sint Fulrad van St-Denis († 784; feest 16 juli) liet de kerk aanzienlijk uitbreiden. Uit angst voor invallende Noormannen bracht men zijn relieken over naar Laon. Daar zijn ze in 1793 tijdens de troebelen van de Franse Revolutie verbrand.

Hij is patroon van de Noord-Franse stad Saint-Quentin en van de Vlaamse plaats Sint-Kwintens-Lennik (gem. Lennik); daarnaast ook van de St-Kwintens- of St-Quintinuskathedraal van de stad Hasselt in Belgisch Limburg, en van de kerk in het naburige Zonhoven.

Bovendien is hij patroon van kapelaans, artsen, lastdragers en slotenmakers. Zijn voorspraak wordt ingeroepen tegen kinkhoest, koorts, waterzucht en ten gunste van drachtige merries.

Nu eens wordt hij afgebeeld als bisschop, dan weer als soldaat, soms met een of meer braadspitten of met spijkers door zijn schouders.

Versiering kerken bij Allerheiligen en Allerzielen

Wil je een mooi versierde kerk tijdens de komende vieringen van Allerheiligen en Allerzielen? Bezorg ons wat bloemen!

Op dit ogenblik bloeien ze misschien nog in de tuin. De bloemenschiksters zullen uw kerk dan mooi versieren om de liturgie goed te kunnen vieren! Wij danken hen en U allen van harte!

Antonio-Maria Claret y Clará

(Santiago, Cuba; stichter & aartsbisschop; † 1870).

Feestdag: 24 oktober.

Hij werd op 23 december 1807 geboren in de Catalaanse plaats Sallent. Terwijl hij in zijn levensonderhoud voorzag als wever, studeerde hij voor priester. In 1835 werd hij gewijd en werkte vooral als volksmissionaris. Hij omringde zich met priesters die zijn ideaal deelden en stichtte in 1849 de naar hem genoemde missiecongregatie claretijnen: officieel staan ze te boek als de ‘Congregatie van de Missiezonen van het Onbevlekt Hart van Maria’. Zes jaar later kwam daar een vrouwelijke tak bij: de claretinnen, ofwel het ‘Apostolische vormingsinstituut van de Onbevlekte Ontvangenis’: de leden daarvan legden zich toe op onderwijs en opvoeding van meisjes.
In 1850 werd hij benoemd tot aartsbisschop van Santiago de Cuba. Daar onderscheidde hij zich doordat hij vooral optrad als beschermer van de negerslaven. Zeven jaar later keerde hij terug naar Spanje, omdat hij benoemd was tot persoonlijk biechtvader van koningin Isabella II († 1904). Het jaar daarop kwam daar de functie bij van president van het Escoriaal, het koninklijk paleis ten noorden van Madrid. In die hoedanigheid richtte hij een vereniging op van katholieke kunstenaars en schrijvers.
Gedurende al die tijd bleef hij actief als predikant en schrijver van devote lectuur. Van hem wordt verteld dat hij de gave van profetie bezat en kon wonderen verrichten.
In 1868 moest hij uitwijken naar Frankrijk. Op 24 oktober 1870 overleed hij op weg naar het Eerste Vaticaans Concilie in Rome – in de Zuid-Franse abdij van Fontfroide bij Narbonne.
Zijn relieken bevinden zich in Vic bij Barcelona, werd zalig verklaard in 1934, en heilig in 1950.
Hij is patroon van spinners en wevers.

Collecte missiezondag: 20 en 21 oktober

Oktober is van oudsher missiemaand. Op 21 oktober is het Missiezondag. Daarom zetten we graag de Missio-campagne in de kijker. Die pleit voor meer verbondenheid: in onze eigen gemeenschap én wereldwijd.

Missio wil immers bruggen slaan tussen God en mens, kerk en samenleving, jong en oud én België en Ivoorkust. Beseffen dat je een brug moet bouwen, betekent immers in de eerste plaats dat je erkent dat er een afstand is. Maar in de tweede plaats geef je aan dat die afstand te overbruggen is, niet onoverkomelijk is.

Het campagneland dit jaar is Ivoorkust. Daar werkt de kerk aan vrede en verzoening, als tegengewicht voor de naweeën van twee burgeroorlogen en steeds oplaaiende conflicten. De Ivoriaanse kerk betrekt ook jongeren op hun niveau en laat zich door hen bevragen.

Met de collecte tijdens de kerkdienst op Missiezondag steunen we twee projecten:

1. We geven tienermoeders en hun kinderen een toekomst. We zorgen dat de jonge moeders naar school kunnen blijven gaan en dat de kinderen voldoende gezondheidszorg krijgen.
2. (2) We helpen de parochie van Adzopé met de opstart van een kippenkwekerij. Zo kan ze zelf middelen genereren om arme gezinnen te steunen. Die kunnen dan hun kinderen laten deelnemen aan geloofsactiviteiten met leeftijdsgenoten. De parochie kan zo, door een duwtje in de rug, op eigen benen staan.

Draag je (extra) steentje bij op de rekening van Missio: BE19 0000 0421 1012. Je kunt ook online een gift doen op de vernieuwde Missio-website: www.missio.be.

De collectes in onze kerken tijdens het weekend van 20 en 21 oktober 2018 is eveneens voorzien voor de projecten van Missio.

Ignatius Theophoros van Antiochië.

Feestdag: 17 oktober.

Geboren in Syrië in de 1ste eeuw. Derde bisschop van Antiochië. Zijn bijnaam Theophoros betekent ‘de Goddrager’. Op bevel van keizer Trajanus werd hij rond 110 naar Rome overgebracht en daar door wilde dieren verscheurd. In zijn Zeven Heilige Brieven had hij geschreven dat als de wilde dieren aarzelden om hem te doden – zoals zij eerder bij andere christenen hadden gedaan – hij hen zou dwingen hem te verscheuren.

Ignatius Theophoros is gekleed als bisschop met kromstaf, mijter en de letters IHS op zijn borst. De letters bevinden zich soms op het hart in zijn hand: volgens de legende haalden christenen na zijn dood het hart uit zijn lichaam omdat hij gezegd had dat Jezus’ naam erop geschreven zou staan.
In de hand houdt hij ketenen, die naar zijn gevangenschap verwijzen, aan zijn voeten zit een leeuw. Mogelijk wordt hij afgebeeld tussen twee leeuwen in. Zeldzamer is een vurige wereldbol of een kruisbeeld.
Ignatius Theophoros werd aangeroepen tegen hoofduitslag en keelpijn.

Nationale dag van de chronisch zieke mensen: 14 oktober.

Medewerkers, mensen met een chronische ziekte én mantelzorgers bundelen dagelijks hun krachten om samen te werken aan warme en zorgzame buurten.

De dag van de chronisch zieke mensen op 14 oktober, biedt jaarlijks een unieke kans om concreet de handen in elkaar te slaan. In 2018 leggen we onze focus op de lokale Samana afdelingen! We hebben het volste recht om fier te zijn op alle mooie dingen die vrijwilligers, mensen met een chronische ziekte en mantelzorgers samen in hun buurt verwezenlijken ook in onze parochies!.

Wees krachtig als de mens met zorgen.
Zie wat van levensbelang is en wat bijzaak is.
Zie wat kracht geeft en doet leven.

Wees krachtig als de mens met zorgen.
Aanvaard je eigen kwetsbaarheid en wees eenvoudig.
Leer samen te leven met beperkingen en zorgen.

Wees krachtig als de mens met zorgen.
Ontvang wat je zomaar gegeven wordt.
Geef wat jezelf kunt geven.

Wees krachtig als de mens met zorgen.
Leer geduldig om te gaan met wat niet te veranderen is.
Span je in om te verbeteren wat mogelijk is.

Wees krachtig als de mens met zorgen.
Verberg je gevoelens niet, maar spreek.
Laat elk woord bevrijdend zijn.