Blik op Oneindig – De donkerste tijd van het jaar

We kruipen zo stilaan uit het dal van de donkerste dagen van het jaar, met op het meest duistere moment het lichtpunt van kerstmis. De dagen lengen vanaf nu en we kunnen weer uitkijken naar de lente waarin het nieuwe leven ontstaat. De mensheid heeft steeds pogingen ondernomen om die jaarlijkse cyclus van licht en donker, groei en verval en de wereld waarin hij leefde, beter te begrijpen en zijn plaats daarin te duiden. De tentoonstelling “Blik op Oneindig” die momenteel in PARCUM (de Abdij van Park in Leuven) plaatsvindt, neemt religieus erfgoed als leidraad om na te denken over schepping, vergankelijkheid en hoop. Dit kadert in het Leuvense stadsfestival “Knal” dat hiermee de revolutionaire theorie van de Leuvense Professor Georges Lemaître over de oerknal en het ontstaan van het universum wil herdenken. En er is goed nieuws: de tentoonstelling, die normaal op 16 januari afloopt, wordt met een maand verlengd tot midden februari. Een ideale uitstap voor het gezin.

Parcum een bijzonder museum

PARCUM, het museum voor religieuze kunst en cultuur, is niet zomaar een museum. Het is gelegen in het hart van de Abdij van Park in Heverlee (Leuven) en brengt tentoonstellingen op het kruispunt van religie, kunst en cultuur. Ze vinden het belangrijk om de blik van de kijker te verruimen en de vertaling te maken naar wat religieus erfgoed vandaag de dag kan betekenen. Ze willen de bezoeker laten zien dat je dit erfgoed niet altijd vanuit die ene traditionele invalshoek – religie – hoeft te benaderen. Voor de tentoonstellingen halen ze vaak objecten uit kerken en kloosters naar de museumzalen, die anders verborgen zouden blijven.
Tentoonstelling “Blik op Oneindig”

Waar komen we vandaan? Wat doen we hier en waar gaan we naartoe? Het raadsel van de oorsprong, de vraag naar de zin van het leven en het mysterie van de eindbestemming zijn zo oud als de mens. ‘Blik op oneindig’ onderzoekt hoe verschillende religies deze levensvragen. De objecten in de tentoonstelling illustreren het voortdurend verlangen van de mens om de wereld en de kosmos vorm te geven en te begrijpen. Voor ‘Blik op oneindig’ werden enkele, soms verborgen, topstukken uit kerken en kloosters naar Leuven gehaald. Ze werden verspreid over 8 thematische zalen: Het Niets, De schepping, De schepping van de mens, Van zondeval naar zondvloed, Driedelig wereldbeeld, (On)eindig, Leven na de dood en Het Hemels Paradijs. Ze zijn ook best wel bizar of opvallend: een 16de-eeuwse schoentrekker met scènes uit het scheppingsverhaal, een Petrussleutel uit de 15de eeuw of een Afdruk van de sandalen van de profeet Mohammed uit de 17de eeuw.

Kan de mens grip krijgen op het bestaan? Blijft het geen utopisch verlangen? En wat betekent dat dan voor de menselijke zingeving? Vanuit deze vragen gaat auteur Marjolijn van Heemstra in dialoog met de objecten en thema’s uit de tentoonstelling. Haar reflecties zijn te horen in zes luistermeubels verspreid over de tentoonstelling. Zij schreef daarenboven naar aanleiding van de tentoonstelling een kortverhaal waarin de glimwormen centraal staan, als symbool voor deze tijd waarin we veel verliezen en toch plots iets vinden wat we niet verwachten.

Een Hemelgat in de Basiliek

Iets vinden wat je niet verwacht, kunnen we meteen toepassen op onze Basiliek. De tentoonstelling eindigt met een foto van het “hemelgat” in de kerk van Aarschot. Zo een rond luik in het gewelf vind je voornamelijk terug in middeleeuwse kerken. Soms is dat vooraan in de kerk, op de hoogte van de viering of het transept, soms is dat achteraan, in de laatste deel van het kerkschip, voor het orgel. Een hemelgat had een bijzondere functie. Het werd bij bepaalde hoogdagen, zoals Hemelvaart, Pinksteren of Maria Ten Hemelopneming, gebruikt om een spectaculair “theatraal” element toe te voegen aan de eredienst. Bij Hemelvaart werd een Christusbeeld naar boven gehesen, bij Pinksteren werden witte duiven uit het luik gelost of dwarrelden rozenblaadjes naar beneden.

Zo werd onze aandacht gevestigd op het vreemde ronde “gat” achteraan in de Basiliek, waarvan niemand zich nog de functie herinnert. Het werd ooit nog gebruikt om de kerk te ventileren bij grote hitte, maar is nu afgesloten met een luik. Na het zien van het beeld van de kerk van Aarschot en het lezen van heel wat documentatie, zijn we er haast zeker van: dit moet een hemelgat zijn dat lang geleden gebruikt werd om de eredienst op te luisteren. Dit wordt een boeiende materie voor verder onderzoek, want ongetwijfeld moeten in de archieven van de Basiliek sporen terug te vinden zijn over het gebruik ervan. Een origineel onderwerp voor een masterthesis!

Ingezonden Jan Jaspers

De Katholieke Kerk 2021 in België

Wist je dat er in België

• 3705 parochies zijn,
• in die parochies liefst 125.159 vrijwilligers werken,
• 561 leken met een pastorale taak, benoemd door de bisschop, meewerken in de parochies en pastorale eenheden,
• 550 leken, benoemd door de bisschop, werken in ziekenhuizen, rvt’s, voorzieningen voor mensen met een handicap,
• 371 leken, benoemd door de bisschop, werken in de diensten van het bisdom,
• 1.928 niet-gewijde leken met een mandaat meewerken in het bisdom (bv voorgaan in gebedsdiensten, uitvaarten…),
• 189 niet-gewijde leken opleiding pastoraal werk volgen,
• 576 permanente diakens werkzaam zijn,
• 2.264 personen, benoemd door de bisschop en door de overheid betaald, ingeschreven zijn als bedienaars van de eredienst (in 2019)
• 7.413 catechisten werken en dat er 40.481 jongeren catechese volgen,
• 2.038 priesters een opdracht van het bisdom hebben, 554 zijn er jonger dan 65 jaar, 432 zijn tussen 65 en 75 jaar en 1.062 zijn ouder dan 75 jaar,
• 1.053 priesters met een canonieke benoeming werkzaam zijn,
• 1.793 priesters-religieuzen, waarvan er 389 meehelpen in de parochies in de parochies,
• 8.394 religieuzen, waarvan 6.139 vrouwen, 462 broeders en 1.793 priesters-religieuzen.

Bron: Brochure “De Katholieke Kerk in België 2021”, Licap Halewijn, Guimardstraat 1, 1040 Brussel

Bilzen – De nieuwe Pastorale Eenheid ingehuldigd

De zeven kerkdorpen van Bilzen centrum zetten een stap vooruit

Zondag 26 december 2021 loopt de centrumkerk langzaam vol.  Er staat iets te gebeuren. Een speciale viering, omwille van de pandemie steeds vooruitgeschoven, kan nu eindelijk plaatsvinden. Op het feest van de H. Familie stelt bisschop Patrick Hoogmartens Tony Poorters als pastor-moderator aan en tegelijkertijd installeert hij de pastorale eenheid Bilzen Centrum met de gekozen naam H. Familie. Een opmerkelijk gebeuren met een verregaande opdracht.
Voor priester Tony klinkt het als volgt ‘Wees herder, verkondig en vier het geloof, beleef het geloof in onderlinge dienstbaarheid.’ Maar in de uitvoering van deze taak sta je niet alleen.
Een groep mensen (diakens en enkele geëngageerde vrijwilligers) beloven in deze viering op een plechtige wijze, Tony bij te staan in de uitvoering van zijn taak over de grenzen van al onze parochiegemeenschappen. Met dit gemeenschappelijk doel gaan we samen aan de slag en willen we handen zijn die aan elkaar en aan de kleiner wordende geloofsgemeenschap vertrouwen, troost en een begeleidende vorming geven. Dit doen we met een luisterend oor doordesemd met het Woord van God.

Waarom de naam ‘’pastorale eenheid Heilige Familie’. Omdat het gezin de hoeksteen is voor de kerkelijke gemeenschap maar ook voor de samenleving.
Heilige Familie verwijst naar onze plaatselijke christelijke gemeenschap. Wij, als broers en zussen van elkaar met God als onze Vader. Onze kerken moeten een plek worden waar iedereen kan thuiskomen in gemeenschap, thuiskomen bij God, de Vader van een bovenmenselijke thuis die ten allen tijde zegt: “Hier ben je welkom, ik vergeef je telkens weer. Ik hou van je, ik blijf bij je! Altijd, overal!”
Dit is de opdracht die wij ons als doel stellen, een opdracht die we samen met de verschillende plaatselijke geloofskernen willen aanvatten en uitbouwen.

Dit wordt een intense opdracht. Maar zoals priester Tony het uitdrukt ‘er moeten ook schapen zijn’, dan pas kunnen we de vreugde van het Woord over onze plaatselijke grenzen heen uitdragen. Vandaag stellen we vast dat niet alle schapen rust zoeken in dezelfde stal. De gelovige gemeenschap is geen snelgroeiende gemeenschap meer, omdat we een stuk cultuur verloren zijn waarop onze geloofsgeschiedenis is gebaseerd. En toch, niemand kan ontkennen dat er in onze eigen omgeving mensen leven met vrijwillige, helpende handen, ‘hulp in het vaccinatiecentrum, hulp bij de overstromingen in Wallonië,’ zijn daar tekenen van. Als gelovige gemeenschap willen we blijven proberen het zaad van het geloof onder alle mensen uit te strooien.

Deze mooie viering is doorweven van de diepe kerstgedachte in woord en zang. Zo vormen we één gemeenschap rond de kribbe van Kerstmis. Rond de tafel met brood en wijn bezegelen en vertrouwen we onze nieuwe opdracht aan God toe. Lectoren uit de zeven parochiegemeenschappen en het opluisterend koor uit Schoonbeek begeleiden ons doorheen de onderdelen van deze viering ‘herder zijn, geloof verkondigen en beleven’.

Deze viering wordt een nieuwe doorstart in onze christelijke gemeenschap met een stralende pastoor-moderator Tony, die vol trots zijn ontvangen geschenk ‘de Heilige Familie’ in de hoogte steekt.
We wensen hem samen met zijn omringende ploeg de komende jaren veel vruchtbare momenten toe.

Jef Vanhaelemeesch