In de volksmond wordt december, de laatste maand van het jaar, ook wel de wintermaand, de kerstmaand of de donkere maand genoemd. De redenen liggen voor de hand maar je kan het ook anders bekijken.
Het nieuwe licht
Je zou december ook optimistisch kunnen bekijken en het de ‘nieuwe lichtmaand’ kunnen noemen. Want vanaf 23 december wordt het daglicht langer weliswaar met slechts één minuut maar de kentering is ingezet. 22 december is de dag met het minst aantal uren daglicht, 7 uur en 52 minuten. Op 23, 24 en 25 december krijgen we telkens hetzelfde aantal uren daglicht, 7 uur en 53 minuten. Op 26, 27 en 28 december is er 7 uur en 54 minuten daglicht, één minuutje meer dus. Van dan af krijgen we er elke dag één minuutje bij zodat we op 31 december 5 minuten daglicht hebben gewonnen. Het is niet veel maar het is toch dat en het is onomkeerbaar. Die langzame wending zou je kunnen vergelijken met een auto die een haarspeldbocht moet nemen. Om die bocht goed door te komen moet je bijna gaan stilstaan om dan langzaamaan weer op te trekken en aan snelheid winnen.
Sint Lucia
In het hoge noorden weten ze alles van het nieuwe licht. Die mensen hebben daar wekenlang overdag in het schemerdonker gezeten en kijken vol verlangen uit naar dat nieuwe licht. Geen wonder dat daar dus allerlei lichtfeesten zijn ontstaan.
Eén van die feesten is het Sint-Luciafeest op 13 december. Die dag was volgens de historische Juliaanse kalender de kortste dag. In Zweden bijvoorbeeld is daar een hele folklore rond ontstaan met kerkconcerten en processies. In de processie gaat Lucia voorop geekleed in een lang, wit gewaad met rode gordel een kroon met brandende kaarsen op het hoofd. Vele meisjes in hetzelfde gewaad en met brandende kaars in de hand volgen haar.
Lucia en licht
De historische Lucia werd geboren in Syracuse op het eiland Sicilië. Ze was in het geheim christen maar reeds uitgehuwelijkt en dus voorbestemd om te trouwen met een niet-christelijke man. Lucia wilde echter niet huwen en haar leven wijden aan de armen. Toen haar verloofde ontdekte dat zij christen was heeft hij haar verraden. Zij werd in 304 gedood onder de vervolgingen van keizer Diocletianus met een dolksteek in de hals. Zo staat ze afgebeeld in de basiliek in de derde zijkapel rechts samen met Sint-Donatus en Sint-Barbara.
Haar naam betekent licht maar de legende vertelt ook dat zij de christenen in de catacomben van eten ging voorzien. Ze zou op haar hoofd een kroon van kaarsen hebben gedragen om in de ondergrond haar weg te vinden. Vandaar.
Het nieuwe Licht 2
In december kan je natuurlijk niet voorbij aan het meest christelijke feest van de maand, Kerstmis. Jezus noemde zichzelf het ‘Licht van de wereld’ (Joh 8,12). De christelijke traditie heeft de geboorte van Christus, van wie we de juiste geboortedatum niet kennen, geplaatst op het tijdstip waarop onder zo wat alle volkeren van het noordelijk halfrond het nieuwe licht werd gevierd. Met Christus begint een heel nieuw tijdperk, althans vanuit christelijk perspectief. Met zijn geboorte en zijn boodschap begint een heel nieuwe tijd. Dat is zelfs tot in onze tijd weergegeven in de burgerlijke tijdrekening die de historische gebeurtenissen situeert vóór of na Christus. De moslims hebben hun eigen tijdrekening die begint in de nacht van 15 op 16 juli 622, de nacht waarin Mohammed migreerde van Mekka naar Medina. En dichter bij ons heeft Napoleon ook nog een poging ondernomen om de kalender naar zijn hand te zetten. Maar dat heeft niet lang geduurd.
Donkere dagen
Al die aandacht voor het nieuwe licht kan niet verhullen dat de volksmond is gaan spreken van ‘de donkere dagen voor Kerstmis’. Dat slaat enerzijds op het minimum aan daglicht dat we in de dagen voor Kerstmis krijgen, het slaat ook op het gevaar voor acute armoede voor heel wat mensen. De actie Welzijnszorg vraagt hier onze aandacht voor. In haar kielzog komt in die periode ook de actie van “de warmste week” aan bod waarvan Welzijnszorg trouwens mag meegenieten. De adventsactie van Welzijnszorg gaat onder het thema ‘De strijd tegen armoede winnen we samen’. Warm aanbevolen.
Het weer
Midwinter of de winterzonnewende of het wintersolstitium heeft bij ons in het noordelijk halfrond plaats op vrijdag 22 december om 3.28 uur. Je moet er echt niet voor opstaan want je merkt er niets van. Het gebeurt gewoon.
Zoals gewoonlijk eindigen we met enkele spreuken. ‘December zacht en dikwijls regen, geeft weinig hoop op rijke zegen’. Maar ‘December koud en welbesneeuwd zo maak de grote schuren maar gereed’.
Maar het meeste mooie weer maken we nog altijd zelf.
Rik Palmans