December is de maand van het nieuwe licht. Enkele liturgische feesten markeren dat. Op 13 december vieren we de heilige Lucia. Haar naam betekent licht en in de Scandinavische landen zijn rond haar feestdag heel wat lichtrituelen ontstaan. Het feest van Kerstmis is symbolisch geplaatst rond de datum van de winterzonnewende, de tijd dat de dagen beginnen te lengen, om aan te geven dat Christus het licht van de wereld is, zoals Hij dat van Zichzelf zegt. En tussendoor wordt op allerlei manieren licht in de wereld gebracht: van vreugdevuren tot uitbundige kerstverlichting. En als de zon dan nog een beetje meewil …
Dat neemt niet weg dat er koude en donkere dagen zijn, niet altijd even prettig maar daaraan is niet te ontkomen.
Maand van verwachting
Ik heb het dan niet direct over die eerste zes dagen die voor de kleine kinderen nog spannend kunnen zijn. Maar vermits de Sint bij zijn intrede in het Sintpaleis gezegd heeft dat er dit jaar alleen maar brave kinderen zijn, zal het wel meevallen.
Met de maand van verwachting bedoel ik eerder dat we met z’n allen hoopvol uitkijken naar de viering van het kerstfeest. Drie weken en drie dagen mogen we in de Advent vertoeven. Want Advent dat is dromen dat Jezus zal komen. Of ‘de wereld’ hem verwacht is nog maar de vraag maar als gelovige weet ik dat zijn boodschap de wereld kan geven waar ze zo’n grote nood aan heeft, vrede en gerechtigheid.
Daar wil trouwens Welzijnszorg al jarenlang werk van maken evenals de warmste week die er sinds enkele jaren is bijgekomen. Er kan geen aandacht genoeg zijn voor alle soorten van menselijke nood.
Maria en Jozef
Als er al mensen van verwachting waren dan zeker de profeten. Eén voor één hebben ze eeuwen voor Christus droombeelden opgehangen van een heerlijke wereld zoals bijvoorbeeld Jesaja, dé adventsprofeet bij uitstek, het formuleert: “Ze zullen hun zwaarden omsmeden tot ploegijzers, hun speren tot sikkels. Geen volk zal nog het zwaard trekken tegen een ander volk en niemand zal nog leren oorlog voeren” (Jes. 2,4).
En wie samen met de profeten nog het hardst hebben uitgekeken naar Jezus zijn Maria en Jozef. Hùn kind zal de Redder van de wereld worden maar niet zonder dat een zwaard van droefheid hun hart zal doorboren. Op 8 december vieren we de Onbevlekte Ontvangenis van Maria, negen maanden voor haar geboortedag op 8 september. Mét Maria en Jozef gaan we geleidelijk op naar Bethlehem zoals de kerststal in de basiliek dat mooi in beeld tracht te brengen.
De kerstboom
Hij is uit onze huiskamers en overal elders niet meer weg te denken. Groene meisjes en jongens zien het een beetje met lede ogen aan maar die bomen worden er speciaal voor gekweekt. En kijk, her en der kan je een kerstboom huren, een den met wortel die je na gebruik terug kan inleveren om te worden herplant. Zo zie je maar.
De kerstboom moet ons hoopvol herinneren aan het eeuwige groen dat, na de winterstop, ook weer de kale bomen zal tooien. De Romeinen zouden hun huizen versierd hebben met groene dennentakken waar een goddelijke status aan toegekend werd. De Germanen hingen er appeltjes in (voorganger van de kerstbal?). In 1539 stond er een grote kerstboom in de kathedraal van Straatsburg (Elzas, toen nog Duitsland) maar de betekenis ervan is niet bekend. Van hieruit verspreidde het gebruik zich over Duitsland en heel Europa. Duitse kooplieden brachten het gebruik in de negentiende eeuw naar Amerika.
Kerststal en vredeslicht
Bij ons is Kerstmis niet meer denkbaar zonder de kerststal en het vredeslicht. Vanaf de eerste zondag van de Advent – dit jaar op 1 december – is de kerststal (in de basiliek) toegankelijk. Dit jaar is het weer een heel andere beleving.
En uit Bethlehem komt het Christuskind met het vredeslicht dat meer dan ooit uitnodigt tot een vredevolle samenleving. Elk vredesgebaar is een lichtje in de duisternis, een hoopvol teken dat schreeuwt om de wapens neer te leggen en samen te bouwen aan een wereld van vrede en gerechtigheid. Dat mag toch geen verre droom blijven of een hemelse verzuchting van engelen die ‘vrede op aarde aan alle mensen van goede wil’ zingen. Dames en heren wereldleiders, waar is de goede wil?
Geschiedenis
Enkele feiten uit de geschiedenis want ik zit boven mijn aantal voorgeschreven woorden. Velen van ons weten het nog. Op 3 december 1967 voerde de Zuid-Afrikaanse chirurg Christian Barnard de eerste geslaagde harttransplantatie uit. Op 10 december 1948 neemt de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens aan.
En dit is niet voor de geschiedenis tenzij het werkelijkheid zou worden: “Blaast de noordenwind met decembermaan dan houdt de winter vier maanden aan”.
Rik Palmans
