
Laat me voor de afwisseling eens beginnen met enkele weerspreuken. ‘In januari muggendans, op vorst in mei nog weinig kans’. Als je dit leest kan je nagaan of de muggen in de eerste maand van het jaar gedanst hebben. Februari komt eraan met op de tweede dag het feest van Lichtmis. En dat feest brengt volgende weerspreuk mee: ‘Na Lichtmis valt de sneeuw op een warme steen’. Toch heeft januari laten zien dat het nog wel degelijk kan winteren: op 9 januari een serieus sneeuwtapijt dat weliswaar niet zo lang bleef liggen, nogal veel mist en ettelijke nachten met vrieskou. Gelukkig waren de drie koningen langs een andere weg naar huis. Wat je niet meer ziet is ijsbloemen op het venster. Daarvoor zijn onze huizen te goed geïsoleerd of verwarmd.
Pannenkoeken
‘Op Lichtmis is geen vrouwken zo arm of ze maakt haar panneken warm’. De spreuk verwijst naar een volksgebruik dat er op Lichtmis gegarandeerd pannenkoeken op het menu staan. En vermits volksgebruiken weer een beetje in de mode zijn – denk maar aan de driekoningenkoeken – zullen de pannenkoeken weer aan de beurt zijn. Die pannenkoeken kwamen er omdat op Lichtmis de plattelandsbevolking van hoeve of werk kon veranderen en dat werd ’s avonds gevierd met een koekenfestijn. Men zag in die ronde koeken ook de voorbode van de groeiende zonneschijn en de heel vrome zielen zagen in die ronde gele koek de zon als symbool van Christus, hét Licht van de wereld. Lichtmis is het feest van de opdracht van Jezus in de tempel zoals dat in die tijd gebruikelijk was. Dit jaar valt dat feest op een zondag en omdat het in eerste instantie een Christusfeest is – ook al spreken we van Maria Lichtmis – wordt dit feest op zondag gevierd.
Het weer
Wat mogen we verwachten? Even kijken hoe het in het verleden was. Februari is de laatste maand van de meteorologische winter. De normale waarden van de gemiddelde dagtemperatuur liggen in Ukkel tussen 2 en 4°C. Tijdens de laatste tien dagen begint de temperatuur toe te nemen. De normale waarden van de maximumtemperatuur liggen voor deze maand rond 6°C in Laag- en Midden-België maar bedragen slechts ongeveer 1°C op de toppen van de Ardennen. De normale waarden voor de minimumtemperatuur liggen tussen1 en –4°C.
Februari is een overgangsmaand tussen de winter en de lente. Het kan nog zeer koud zijn, zoals in 1956: in Ukkel bedroeg de gemiddelde maandtemperatuur slechts –6,1°C en de gemiddelde waarde van de minimumtemperaturen was lager dan –10°C! Februari kan nochtans ook al zacht zijn, zoals in 1990: de gemiddelde maandtemperatuur bedroeg toen in Ukkel 7,9°C. Ook de absolute extremen kunnen erg variëren: op 25 februari 1991 bedroeg de maximumtemperatuur 21,1°C in Meeuwen, op 14 februari 1929 bedroeg de minimumtemperatuur –19°C in Oostende en op 1 februari 1956 bedroeg ze –25,2°C op de Baraque Michel. We vermelden nog dat de winter van 1942 een van de strengste van de eeuw was, met 37 opeenvolgende vorstdagen in Ukkel: van 26 januari tot 3 maart. Tijdens de maand februari kan ook de sneeuw nog overvloedig zijn. Op 10 februari 1902 bereikte de sneeuwlaag een dikte van 35 cm in Ukkel en in de Hoge Venen lag er 1,15 meter sneeuw op 9 februari 1953, de dikste sneeuwlaag ooit officieel gemeten in België.
Hevige stormen kunnen tijdens deze maand ook nog over ons land trekken. De ergste waren die van 1953, die erge overstromingen veroorzaakt in de kuststreek en de Polders, en recenter die van 1990, toen een hele reeks stormen overal in het landveel schade veroorzaakten.
Lentekriebels
Februari mag dan nog een wintermaand zijn er zijn onmiskenbaar tekenen van naderende lente. De sneeuwklokjes zijn er altijd vroeg bij, ook een beetje afhankelijk van de temperaturen. Maar ook de krokussen en de blauwe druifjes komen ongeduldig kijken of het nog geen echte lente is. De toverhazelaar en de sneeuwbal doen als struiken ook hun uiterste best. Ze geven ons het gevoel dat de lente onweerstaanbaar in aantocht is. En daar kijken we met z’n allen reikhalzend naar uit.
Geschiedenis
Nu Trump weer aan de macht is herinneren we ons dat op 4 februari 1889 George Washington unaniem wordt verkozen tot eerste president van de Verenigde Staten. Op 12 februari 2016 brengen paus Franciscus en Kirill II van Moskou, patriarch van de Russisch-orthodoxe Kerk, de eerste gezamenlijke verklaring uit sinds het schisma van 1054. Bij ons gebeurt: op 14 februari 1977 wordt in een openbare telefooncel in Brussel voor de eerste keer ter wereld betaald met een vooraf aangeschafte kaart in plaats van met contant geld. Op 21 februari 1848 publiceert Karl Marx zijn Communistisch Manifest.
Een fijne maand toegewenst.
Rik Palmans