De Broedermeesters
Een lange geschiedenis
De Broedermeesters, of voluit de leden van de Aartsbroederschap van Onze-Lieve-Vrouw, is een groep met een bijzondere geschiedenis die al eeuwen teruggaat en waarvan de traditie nog steeds in ere gehouden wordt.
De oudste historische geschreven bronnen over de broederschap dateren van 1430, maar vermoedelijk werd deze reeds in de veertiende eeuw opgericht. Oorspronkelijk maakten enkel de leden van het kapittel er deel van uit, maar na een dispuut met de stadsmagistraat werd de vrede beklonken door een aantal burgers in de broederschap op te nemen. Zo werd de kiem gelegd van de “wereldlijke” broederschap, zoals die vandaag bestaat. Deze werd in 1479 ook kerkrechtelijk erkend door het kapittel en droeg voortaan de titel van Aartsbroederschap van Onze-Lieve-Vrouw van Tongeren. In datzelfde jaar gaven zij de opdracht tot het maken van een nieuw beeld dat Maria Oorzaak Onzer Blijdschap zou voorstellen en geplaatst werd op het parochiealtaar, exact op de plaats waar het zich vandaag 543 jaar later nog steeds bevindt.
Het staat buiten elke twijfel dat de Aartsbroederschap een bijzondere verering voor Maria had. Zo werd een jaarlijkse processie gehouden op 8 september, het feest van Maria Geboorte. Het prachtige nieuwe beeld werd daarin meegedragen en getoond aan de Tongerse bevolking. De Aartsbroederschap begeleidde dat beeld op zijn tocht door de stad.
Na een onderbreking tijdens de Franse revolutie, toen alle broederschappen werden afgeschaft, is er vanaf de 19de eeuw opnieuw sprake van de broederschap. Na het Concordaat van Napoleon kwam de Mariaverenring in onze stad snel terug op gang. De Aartsbroederschap heeft daarin zeker een rol gespeeld, met de jaarlijkse Mariaprocessie die opnieuw werd ingesteld en na de kroning van het beeld van Maria in 1890, de traditie van de Zevenjaarlijkse Kroningsfeesten.
Leden
De groep van de Broedermeesters is beperkt in aantal en telt maximaal 15 leden. Ze wonen haast allen in Tongeren en ondersteunen onder meer de wekelijke zondagsvieringen en bijzondere feesten in de Basiliek.
Zij nemen deel aan alle jaarlijkse processies en begeleiden het beeld van Maria Oorzaak Onzer Blijdschap wanneer zij bij bijzondere gelegenheden de basiliek verlaat.
In de aanloop naar de Kroningsfeesten zijn zij erbij wanneer het beeld de Tongerse parochies (en dit jaar ook voor het eerst: de zondagskerken van het dekenaat) bezoekt.
En uiteraard zijn zij present tijdens de vier Kroningsprocessies en de avondspelen, waarbij zij het beeld van Maria voorafgaan.
De kledij van de Broedermeesters, de mantel, muts en medaille, is bijzonder en historisch. Voor ons geen nieuwe kleren bij elke editie van de Kroningsfeesten, maar de historische kledij die door de generaties Broedermeesters voor ons gedragen werd. De mantel is persoonlijk en wordt dus van de uittredende of overleden Broedermeester naar het nieuwe lid overgedragen. Zo zorg je als Broedermeester mee voor de continuïteit van de Aartsbroederschap, geruggesteund door wie ons zijn voorgegaan.
Bij gelegenheid van de opening van het Teseum, nu bijna zeven jaar geleden, werden de mantels en mutsen gerestaureerd en opgefrist. Twee exemplaren bevinden zich in de vaste collectie van het Teseum waar ze mee het verhaal van de Kroningsfeesten illustreren.
Voor de Aartsbroederschap van Onze-Lieve-Vrouw van Tongeren zijn de Kroningsfeesten telkens weer een hoogtepunt. Er wordt dan ook met veel verwachting naar uitgekeken. De voorbereiding naar de processie toe verloopt wel anders dan in de andere groepen. Voor ons geen regelmatige repetities om liederen in te studeren of activiteiten om geld in het laatje te brengen.
De vreugde om deel te nemen zal echter niet minder zijn!
Betekenis vandaag
Zoals je in bovenstaande tekst kan lezen zijn de broedermeesters als persoonlijke lijfwachten van het beeld van de Oorzaak Onzer Blijdschap en dit al vele eeuwen. Het is duidelijk een groep die traditie en eerbied voor het verleden hoog in het vaandel draagt. Belangrijke waarden uit het verleden mogen niet zomaar verloren gaan . Dat lijkt in onze snelle digitale wereld geen eenvoudige opgave. De broedermeesters zijn dus onze verbinding tussen verleden, heden en ook toekomst.
Geschreven door Jan Jaspers